Gianrico Carofiglio z pewnością należy do grona najbardziej popularnych włoskich pisarzy ostatnich lat. Zadebiutował on na początku nowego millenium serią powieści sensacyjnych, których głównym bohaterem uczynił Guido Guerrieri, sympatycznego adwokata który dzięki swojemu poczuciu humoru i dziwnej skłonności do pakowania się w tarapaty z miejsca podbił serca czytelników.
Książki Carofiglio zawdzięczają swój sukces wydawniczy, nie tylko niebywałemu talentowi pisarskiemu autora, ale również jego doświadczeniu zawodowemu zdobytemu w czasie, gdy pełnił on obowiązki prokuratora w Lecce, a następnie w Bari. Jego twórczość literacka, przybliża czytelnikowi meandry prawa, tajemnice zorganizowanej przestępczości, a także techniki śledcze, którymi posługują się służby porządkowe. Są to elementy, które niewątpliwie wzbogacają opowiadane przez autora historie, osadzając je mocno w rzeczywistości przez co stają się atrakcyjne dla czytelnika.
Po pierwszych sukcesach pisarskich, Carofiglio z łatwością mógł kontynuować sukces marketingowy wydanych książek, tworząc kolejne tomy sensacyjnych przygód swojego bohatera, lecz decyduje się tego nie robić. Porzucić stworzoną przez siebie postać adwokata Guerieri i pisze powieść w stylu noir. W ten oto sposób powstaje książka zatytułowana Il passato è una terra lontana (tytuł polski: To co minęło już nie powróci), która została opublikowana przez wydawnictwo Rizzoli w 2004 r.
W powieści tej autor porzuca tematykę prawniczą, która do tej pory dominowała w jego twórczości i podejmuje treści bardziej uniwersalne, dotyczące kwestii poszukiwania własnej drogi życiowej, błędów młodości, fałszywych relacji i manipulacji.
Historia, o której opowiada ta książka rozgrywa się w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku w Bari. Bohaterem powieści jest Giorgio, student ostatniego roku wydziału prawa, który przygotowuje się do obrony pracy magisterskiej. Giorgio, by oderwać się od monotonii studenckiego życia, grywa od czasu do czasu w pokera. Trzeba jednak dodać, że gra on na pieniądze. Traktuje on to jako rozrywkę, gra dostarcza mu swoistego emocjonalnego dopingu. Chłopak nie jest majętny, nie obstawia dużych kwot, ale trzeba przyznać, że jest wybitnym graczem i zdarza mu się wygrywać duże sumy pieniędzy, przynajmniej jak na wyobrażenia młodego człowieka.
Georgio jest dobrym studentem i dobrym synem nie stwarzającym swoim rodzicom problemów. Ten stan rzeczy utrzymuje się do momentu, gdy poznaje Francesco, mniej więcej swojego rówieśnika, również zapalonego gracza w pokera, który z gry w karty lub mówiąc wprost z oszukiwania przy grze, uczynił lukratywne źródło zarobkowania. Obydwaj obmyślają śmiały plan wspólnego dorabiania sobie grą, niekoniecznie stosując się do jej zasad. W ten sposób stają się wspólnikami, którzy dokonując coraz to poważniejszych karcianych przekrętów, zaczynają pogrążać się w odmętach szubrastwa.
Carofiglio stworzył, bardzo dobrą powieść, której nie można nie docenić. Przy jej tworzeniu autor wykazał się bardzo dużą wrażliwością i znajomością ludzkiej psychiki. Wspaniale udało mu się odsłonić subtelne więzi emocjonalne, które składają się na tworzenie relacji miedzy ludzkich. Ukazując je, autor zdemaskował cały wysublimowany proces manipulacji, demonstrując w jaki sposób relacja ze stanu równowagi między stronami, zmienia się w stan dominacji jednej z nich.
Niezwykle interesująco (w dalszym ciągu na płaszczyźnie psychologicznej) przebiega proces śledzenia, stopniowego zacieśniania relacji pomiędzy Giorgio, a Francesco - fałszywym przyjacielem, antagonistą, który dla osiągnięcia swoich celów, sprowadza swego kompana na przestępczą drogę.
Wraz z rozwojem akcji, głównemu bohaterowi coraz trudniej jest negować decyzje swojego kompana i przeciwstawiać się popełnianemu złu. W zaistniałych okolicznościach, przekroczenie cienkiej granicy pomiędzy tym, co można potraktować jako młodzieńczy wygłup, a tym co jest pospolitym przestępstwem, wydaje się tylko kwestią czasu. Gdy dochodzi w końcu do jego popełnienia w głównym bohaterze narasta poczucie winy oraz rodzi się bunt i złość wobec Francesca. Ten słyszalny głos wewnętrznego sprzeciwu wobec wyrządzanego zła oraz narastająca frustracja, doprowadzają do ostatecznej konfrontacji dwojga bohaterów.
Carofiglio dzięki swojemu wspaniałemu zmysłowi obserwacji i niezwykłej emocjonalnej wrażliwości, udało się w tej powieści pokazać mechanizm manipulacji, który nader często można obserwować w prawdziwym życiu. Osoby, które mu podlegają, zwykle dość późno zdają sobie z tego sprawę i trudno im przychodzi zdystansować się wobec sytuacji, w której się znalazły. W tym właśnie upatruję dużą wartość tej książki.
Kolejnym elementem, który przyciąga uwagę czytelnika jest niezwykle wartka formuła narracji. Już od pierwszych stron powieści, autor podejmuje z czytelnikami grę, rozbudzając w nich zainteresowanie fabułą i rozpalając ciekawość, co do dalszych losów bohaterów. Pisarz wprowadza czytelnika w nieznany, ciemny świat hazardu, który bezwzględnie wykorzystuje słabości ludzi od niego uzależnionych i w którym liczy się tylko jedna zasada: kto przegrywa musi oddać pieniądze, nawet jeśli ich nie ma.
Treść powieści spowija patyna mroczności i czającego się zła. Autor skrupulatnie buduje atmosferę niepokoju, która narasta z każdą przeczytaną stroną książki, aż do osiągnięcia punktu kulminacyjnego. Pomimo tego, już w epilogu, autor rezerwuje sobie prawo do zafundowania czytelnikowi małej niespodzianki na zakończenie.
Il passato è una terra lontana jest powieścią, która w każdym wzbudzi dużą dozę nostalgii za przemijającym czasem i refleksji nad utraconą młodością. Nie ważne bowiem czy była ona beztroska czy trudna, pozostanie ona dla każdego z nas wyjątkowa. Jej wspomnienia na zawsze zachowane zostaną w naszej pamięci, podobnie jak historia opowiedziana nam przez autora tej powieści.